زانوی ضربدری عارضه ای است که در وضعیت ایستاده زانوها به سمت داخل متمایل می شوند در صورتی که مچ پاها از هم فاصله دارند. این عارضه ی معمولا در کودکان جزیی از رشد و تکامل طبیعی آنها است، و تقریبا می توان گفت تا سنین اکثر 10 سالگی بدن رشد طبیعی خود را گذارنده و زانوها به حالت طبیعی نشان داده می شود.
اما ممکن است به دلایلی مانند بیماری زمینه ای استخوانی در سنین 6 تا 7 سال، متخصص با معاینات و تشخیص دقیق به این نتیجه برسد که دارای زانو یا پای ضربدری است. در بزرگسال نیز ممکن است دلایل مختلفی چون آرتروز در زانو یا حتی چاقی فرد به زانوی ضربدری مبتلا شود.
زانوی ضربدری چیست؟
زانو ضربدری عارضه ای است که هنگامی که فرد در حالت ایستاده زانو های خود را در کنار هم قرار می دهد، فاصله ای میان مچ پا ایجاد می شود که چیزی حدود 10 الی 20 سانت است.
در این حالت وضعیت به گونه ای به نظر می رسد که انگار زانو ها به یکدیگر فشار وارد می کنند و پاها از حالت طبیعی خود خارج می شوند.
این عارضه در میان کودکان نسبتا شایع است و حدود 20 درصد از کودکان سه ساله دارای زانوی ضربدری هستند. البته که در میان کودکان این عارضه به خودی خود درمان می شود؛ اما اگر چنین اتفاقی نیفتد شما این امکان را دارید تا با استفاده از روش های غیر جراحی مثل: استفاده از بریس، کفش طبی و … برای درمان اقدام کنید.
البته این موضوع به این معنا نمی باشد که تنها کودکان به این عارضه دچار هستند، بلکه برخی از مراجعین ما بزرگسالانی هستند که بنابر دلایل مختلف دارای این آسیب هستند.
در ادامه قصد داریم تا شما را با جزئیات بیشتری از این عارضه آشنا نماییم و به بررسی علت ها، علائم و انواع روش های درمانی پای ضربدری بپردازیم.
علت ایجاد زانو ضربدری
زانو یا پای ضربدری به دلایل مختلفی ممکن است ایجاد شود، در کودکان و بزرگسالان این عارضه، به یک مشکل رایج تبدیل شده است و در صورتی که برای درمان قطعی زانوی ضربدری اقدام نشود ممکن است به یک مشکل دائمی تبدیل شود که درمان آن تقریبا سخت و یا غیر ممکن شود.
درمان هر بیماری بدون تشخیص علت آن امکان پذیر نمی باشد. متخصصین ما در کلینیک فراز با استفاده از بهترین متد، دستگاه های به روز دنیا و دقت و تجربه بالا در ارزیابی و تشخیص دلایل زانوی ضربدری، بهترین روش های درمان زانو ضربدری را به شما پیشنهاد می دهند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان (پا) زانو ضربدری و می‌توانید برای مشاوره یا تعیین نوبت قبلی تماس بگیرید.
برخی از دلایلی که باعث ابتلای فرد در کودکی یا بزرگسالی به شرح زیر است:
عدم تغذیه مناسب
تغذیه یک عامل مهم در رشد بدن مخصوصا سال های اول سال های اولیه است، کمبود تغذیه یا چاقی مفرط بعبارتی همان تغذیه ناسالم می تواند عاملی برای ابتلای بزرگسالان به زانو ضربدری شود. بیماری های چون کمبود ویتامین c ، استئومالاشیا یا نرمی استخوان نشانه ای از تغذیه نامناسب هستند.
این بیماری های در زمان کودکی نیز رشد استخوان ها را کاهش می دهد و این اتفاق باعث می شود که در استخوان های اندامی مانند زانو، بدشکلی رخ دهد و در نتیجه منجر به ابتلای زانوی پرانتزی شود.
عفونت
عفونت های ناشی از عمل جراحی، آسیب های شدید استخوانی که طول درمان کاملی نداشته، یا بیماری هایی مثل کورک استخوانی که ممکن است به دلیل عدم درمان یا درمان غیر اصولی در آن ناحیه مانده باشد می تواند با آسیب به استخوان ها باعث بدشکلی و ناهنجاری در زانوها شوند.
آسیب های پا
آسیب های جزیی که به تشخیص بیمار نیازی به درمان پزشکی نداشته، ممکن است به مرور زمان مانع از رشد استخوان ها شوند، مخصوصا استخوان ساق پا که وظیفه رشد مناسب اندام‌های تحتانی را به عهده دارد. این اتفاق می تواند باعث ایجاد زانوی ضربدری شود، هرچند تنها عضو آسیب دیده پا باشد.
اختلالات ژنتیکی
این عامل ژنتیکی ممکن است باعث ایجاد زانوی ضربدری توارثی در خانواده باشد. معمولا این اختلالات ژنتیکی را قبل از تولد نمی توان تشخیص داد.
نرمی استخوان
زمانی که بدن فاقد مقدار کافی ویتامین D باشد، باعث ایجاد عارضه نرمی استخوان می شود که اغلب در زمان کودکی رخ می دهد.
آرتروز در زانو
آرتروز در زانو هم موجب ایجاد زانوی ضربدری می شود هم اینکه ممکن است زانوی ضربدری خود عامل ابتلای آرتروز زانو باشد.
عوارض پای ضربدری چیست؟
ممکن است شما دچار زانو یا پای ضربدری خفیف شده باشید و یا در مراحل اولیه ابتلا به این عارضه باشید و درمان را جدی نگیرید، پیشنهاد متخصصین ما به شما این است حتما از یک فوق تخصص پا مشاوره بگیرید. زیرا داشتن زانوی ضربدری عوارضی را به همراه دارد، این عوارض همچنین می توان به عنوان نشانه های ابتلا به زانو یا پای ضربدری نیز در نظر گرفت، مهمترین این عوارض عبارتند از:
- درد در زانو
- خشکی مفاصل
- دررفتگی کشکک زانو
- لنگش هنگام راه رفتن
- آرتروز زودرس در زانوها
- کوتاهی قد
علائم زانو ضربدری
علائم زانو ضربدری تقریبا در همه افراد حتی آنهایی که دچار پای ضربدری خفیف هستند نیز قابل مشاهده است، متداول ترین علائم این عارضه در فرد عبارتند از:
- راه رفتن غیر عادی
- درد زانو
- فاصله زیاد بین مچ پا هنگام صاف ایستادن
- لمس زانوها توسط یکدیگر به طور دائم در صورتی که در مچ پاها اینگونه نیست
- علائم آرتروز
- نابرابری در زاویه
- پاهای خیلی جدا از هم
- چرخش شدید زانو به سمت داخل
- پاهای خم شده به سمت داخل
- اختلال در راه رفتن
- لنگیدن
تشخیص پای ضربدری
برای تشخیص و ارزیابی ابتدا متخصص فرد را معاینه کاملی انجام می دهد. درصورتی که کودک خردسال زیر 2 سال باشد ممکن است نیازی به انجام آزمایشات بیشتر نباشد. با این وجود اگر متوجه خم شدید یک پا نسبت به پای دیگر شود، امکان دارد که عکسبرداری با اشعه ایکس از ساق پا را درخواست کند.
در این عکسبرداری در حالت ایستاده می توان به بیماری های مانند راشیتیسم رسید، سپس درمان را نسبت به این بیماری ها آغاز کرد. در بزرگسال نیز همانگونه با توجه به علائم و در صورت نیاز آزمایشات عکس برداری می توان علت را تشخیص و روش درمانی را انتخاب کرد.
زمانی که شما با توجه به علائم خود نزد دکتر مراجعه می کنید، از شما خواسته می شود تا به پشت بخوابید و دو پای خود را در کنار هم قرار دهید، در این شرایط زانو ها به هم می چسبند و مچ پا از هم فاصله می گیرد.
میزان شدن زانو ضردری با توجه به فاصله ای که ایجاد می شود دارای انواع مختلفی می باشد که شامل:
نوع ۱: فاصله میان دو قوزک کم تا حدود ۲/۵ سانتی‌متر
نوع ۲: فاصله میان قوزک به ۵ سانتی‌متر
نوع ۳: فاصله میان دو قوزک از ۵ تا ۷/۵ سانتی‌متر
نوع ۴: فاصله بین دو قوزک بیشتر از ۷/۵ سانتی‌متر
خدمات درمانی که توسط کلینیک ارتوپدی فراز ارائه می شود، از بهترین روش های علمی و به روز دنیا به صورت غیر جراحی به بیماران توسط متخصصانی با تخصص و تجربه بالا عرضه می شود. ما در کلینیک خود با روش هایی مانند اسکن پا، قادر به ساخت کفی طبی یا کفش طبی مخصوص مشکلات و عارضه زانو ضربدری هستیم.
درمان زانوی ضربدری بدون جراحی
همانطور که ذکر کردیم برای تجویز و انتخاب بهترین شیوه درمان باید ابتدا علت عارضه را تشخیص داد و نوع شرایط، وضعیت بیمار و یا عوارض ایجاد شده، بررسی شود. در ادامه تلاش کرده ایم تا شما را با رایج ترین روش های درمانی که برای این عارضه استفاده می شود آشنا کنیم، این روش ها شامل:
1- استفاده از کفش طبی
در صورتی که زانوی ضربدری باعث نابرابری طول پاها شده باشد، متخصص در قسمت کوتاه تر پاشنه در کفش را قرار می دهد، این کار باعث مساوی شدن طول پا و تنظیم راه رفتن برای فرد بیمار می شود. یک کفی طبی مخصوص زانوی ضربدری می تواند باعث اصلاح وضعیت پا و یا کمکی برای هم ترازی مفصل زانو باشد.
در کودکان مبتلا به زانو ضربدری نیز با تجویز وسایلی که می توان در داخل کفش یا زیر کفش قرار داد، وضعیت پاها را اصلاح کرد. در مواردی هم ممکن است برای اصلاح وضعیت قرارگیری استخوان های پا نسبت به یکدیگر از پد قوس کف پا استفاده کرد، که نسبت به شرایط بیمار و بیماری این تجویز صورت می گیرد.
اصولا کفی های تهیه شده از قالب پای ضربدری، کفی‌هایی هستند که باعث کمک به اصلاح حرکت غیرطبیعی مچ پا می شوند. همچنین این کفی طبی باعث توزیع وزن قرار گرفته بر روی مچ پاها می شود، خصوصا در مواردی که پایین قوزک پا چرخش شدیدی به بیرون دارد، کفی ها باعث ثبات در مچ پا می شوند.
2- بریس های زانو
بریس ها نیز برای کمک به اصلاح فوری هم ترازی مفصل زانو، گزینه مناسبی است. در مفصل بدشکل نیز، با کمی انعطاف پذیری در رباط ها بریس ها می توانند مفید باشند.
بریس‌های زانو میتوانند به اصلاح فوری هم‌ترازی مفصل زانو کمک کند، اما ممکن است یک درجه وابستگی ایجاد کنند. اگر مفصل بد شکل است، اما هنوز در رباط‌ها دارای کمی انعطاف‌پذیری است بریس میتواند مفید باشد.
3- فیزیوتراپی
برخی از کسانی که به زانوی ضربدری دچار هستند، برای انجام برخی حرکات دچار مشکل می شوند. توصیه ای که ما همیشه به این دسته از عزیزان داریم این است که حتما چند جلسه فیزیوتراپی داشته باشند.
در این جلسات بهترین حرکات اصلاحی برای درمان این عارضه به شما داده می شود و علاوه بر یاد خواهید گرفت که چگونه فعالیت های مختلف را انجام دهید که مشکلی برای شما ایجاد نشود.
بنابراین هرگز اهمیت این روش درمانی را دست کم نگیرید و حداقل برای یکبار هم که شده تعدادی حرکات اصلاحی انجام دهید.
با فیزیوتراپی و برنامه ارائه شده توسط یک فیزیوتراپیست می تواند عضلات ضعیف را تقویت کند، برخی عضلات خاص بدن نیاز به تقویت دارند، تمرینات فیزیوتراپی اغلب تمرینات ساده ای هستند که شما می توانید با انجام آن زیر نظر متخصص به مرور زمان عضلات خود را تقویت دهید.
4- حرکات اصلاحی زانوی ضربدری
ورزش هایی برای زانو ضربدری؛ متخصص پس از ارزیابی راه رفتن شما، حرکات اصلاحی را مخصوص وضعیت و سبک زندگی شما طراحی می کند. شما می توانید با انجام این حرکات علائم را از بین برده و عارضه را کنترل و درمان کنید. همچنین می توانید با مشورت با متخصص خود، یک برنامه کشش نیز داشته باشید، کشش یکی از بهترین شیوه های درمانی برای زانو ضربدری است.
بیشتر بدانید: حرکات اصلاحی برای زانو ضربدری
5- سایر روش های درمانی
کاهش وزن؛ چاقی می تواند وضعیت پای ضربدری را به دلیل فشار اضافی روی زانو بدتر کند. با داشتن برنامه های جامعی که از متخصص دریافت می کنید می توانید وزن سالمی را داشته باشید.
درمان زانوی ضربدری با جراحی
در موارد خاص و شدیدی ممکن است روش های غیر جراحی برای درمان زانو ضربدری تاثیری نداشته باشد، معمولا در این مواقع جراحی را توصیه می کنیم. با توجه به سن، شدت و علل زانو ضربدری از بین چند نوع جراحی، نوع جراحی مناسب بیمار را انتخاب کرده و بیماری را درمان می کنیم.
جراحی زانو ضربدری به دو روش کلی انجام می‌شود:
استئوتومی
در این روش، استخوان ران یا ساق پا به طور دقیق بریده شده و در موقعیت مناسب قرار می‌گیرد. سپس با استفاده از پلاک، پیچ و مهره یا فیکسچرهای دیگر، استخوان در جای خود ثابت می‌شود. که انجام این عمل باعث کمک در توزیع متعادلی در زانو می شود.
انواع استئوتومی
عمل استئوتومی به دو صورت کلی انجام می‌شود که تفاوت آنها در محل برش استخوان است.
- استئوتومی دیستال فمورال: در این روش، قسمت پایین استخوان ران بریده می‌شود.
- استئوتومی پروگزیمال تیبیال: در این روش، قسمت بالای استخوان ساق پا بریده می‌شود.
اپیفیزیودز
این روش فقط برای کودکان در سنین رشد انجام می‌شود. در این روش، صفحات رشد استخوان به طور جزئی بسته می‌شود تا رشد استخوان در یک جهت محدود شده و زانو به تدریج صاف شود.
موارد انجام جراحی زانو ضربدری
در صورتی که علاوه بر مبتلا بودن به پای ضربدری علائم زیر را نیز دارید احتمالا نیاز به جراحی خواهید داشت.
- درد شدید زانو
- آرتروز زانو
- ناهنجاری شدید زانو
- عدم پاسخ به درمان‌های غیرجراحی
مزایای جراحی زانو ضربدری
- صاف شدن زانو
- کاهش درد زانو
- بهبود عملکرد زانو
- افزایش اعتماد به نفس
عوارض جراحی زانو ضربدری
در صورتی که پزشکی که شما را جراحی می‌کند از تجربه کافی برخوردار نباشد یا شما برخی نکات توصیه شده از سمت پزشک را رعایت نکنید ممکن است با انجام جراحی، یک سری عوارض شما را تهدید کند که در ادامه آنها را نام می‌بریم.
- عفونت
- خونریزی
- لخته شدن خون
- آسیب به عصب
- درد مزمن
مراقبت‌های بعد از جراحی زانو ضربدری
پس از انجام جراحی پای ضربدری توسط پزشک به شما توصیه می‌شود که مواردی را انجام دهید. که معمولا شامل فهرست زیر است.
- استفاده از واکر یا عصا
- انجام فیزیوتراپی
- عدم تحمل وزن روی زانو
- مراقبت از زخم جراحی
جراحی زانو ضربدری میتواند راه حلی موثر برای درمان زانو ضربدری در موارد شدید باشد. با این حال، این جراحی عوارضی نیز دارد و باید قبل از انجام آن، با پزشک مشورت کرد.
کلام آخر
در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با زانو ضربدری، علت هایی که سبب ایجاد این عارضه می شود، علائم و روش های درمانی غیر جراحی و جراحی آشنا نماییم. در آخر لازم است بیان کنیم که در بیشتر موارد در صورتی که شما به موقع برای درمان این عارضه اقدام کنید، این امکان را دارید که با استفاده از روش های غیر جراحی نظیر: بریس، کفش طبی، فیزیوتراپی و … برای درمان اقدام کنید.
بنابراین توصیه می کنیم اگر احساس میکنید که به این عارضه دچار شده اید، حتما در اولین فرصت برای معاینات بیشتر نزد پزشک متخصص مراجعه کنید.
پاسخ به سوالات متداول درباره پای ضربدری
چه نوع کفشهایی برای افراد با پای ضربدری مناسب هستند؟
- کفشهایی با قوس مناسب
- کفشهایی با پاشنه کوتاه و پهن
- کفشهایی که به خوبی به پا میچسبند
- از پوشیدن کفشهای صاف و بدون قوس خودداری کنید.
آیا پای ضربدری بر بارداری تاثیر میگذارد؟
بله، پای ضربدری میتواند در دوران بارداری بر سلامتی مادر و جنین تأثیر بگذارد. افزایش وزن در بارداری فشار روی پاها را افزایش میدهد و میتواند منجر به درد در پاها، مچ پاها و زانوها شود. در افراد با پای ضربدری، این درد و ناراحتی میتواند بیشتر باشد.
آیا پای ضربدری در کودکان خطرناک است؟
پای ضربدری در کودکان معمولاً خطرناک نیست و در بیشتر موارد بدون درمان به طور طبیعی اصلاح می‌شود. با این حال، اگر ناهنجاری در کودکتان شدید باشد یا منجر به درد یا مشکل در راه رفتن شود، باید به پزشک مراجعه کنید.
آیا میتوان با وجود پای ضربدری ورزش کرد؟
بله، افراد با پای ضربدری میتوانند ورزش کنند. با این حال، انتخاب نوع ورزش مناسب و انجام تمرینات ورزشی به طور صحیح برای جلوگیری از آسیب دیدگی مهم است.
برای مشاوره رایگان تماس بگیرید!
الان تماس بگیر
برای مشاوره رایگان تماس بگیرید!
الان تماس بگیرکادر درمان مجرب کلینیک فراز
احسان غلامی ارجنکی
مدیریت کلینیک فراز
رویا سلیمانی منفرد
مسئول بخش ارتوز
مروارید علیپور
ارتوزیست و پروتزیست
بدون دیدگاه